در حوزه باید فرزند منطق و پایبند استدلال باشیم | در نظامات اجتهادی ساده‌انگاری نشود
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور، امروز در اختتامیه نخستین جشنواره ادبی سید‌علی خان مدنی و سومین سمینار نقش ادبیات عربی در فرایند استنباط که با حضور مدیران حوزه علمیه، اساتید، علما و دانش‌پژوهان در سالن همایش‌های مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، به سخنرانی در رابطه با نقش ادبیات در فرایند استنباط پرداخت.
آیت‌الله اعرافی با بیان این که زبان هویت فکری، فرهنگی و اجتماعی بشر به شمار می‌آید، اظهار داشت: با فکر قبلی از انسان به عنوان حیوان ناطق تعبیر می‌شود، چرا که این نطق با قدرت اندیشه‌ورزی بشر گره خورده است.
وی ابراز داشت: چه بسا این نظریه درست نباشد اما در عصر کنونی برخی از محققان ادعا می‌کنند اندیشیدن جز در قالب واژگان و ساختار‌های زبانی امکان‌پذیر نیست.
مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور با اشاره به این که در زندگی بشر زبان به عنوان مقوله‌ای در حاشیه به شمار نمی‌آید، تصریح کرد: در حوزه لفظ و معنا نظریات متعددی وجود دارد. در سنت ما برخی به علاقه‌های ذاتی و حقیقی زبان معتقد بودند و در غرب نیز مباحثی در عرصه ساختار‌های زبان ژنتیکی مطرح شده است.
علوم ادبی و زبان شناختی دارای پیشینه‌ای درخشان در تاریخ حوزههای علمیه
وی علوم ادبی و زبان شناختی را به عنوان فصلی تابناک و دارای پیشینه‌ای درخشان در تاریخ حوزههای علمیه معرفی و خاطرنشان کرد: در پیشینه تاریخی مدارس دینی، حوزه علوم زبان شناختی و علوم ادبی را بسیار غنی و قوی می‌یابیم.
مدیر حوزه های علمیه عنوان کرد: اصول فقه سرچشمه جوشانی است که به عرصه‌های مختلف فقه گره خورده، از این رو ضروری است تا در قالب‌ها، نظم‌ها و ترجمه‌‌های جدیدی ساماندهی و پیرایش شود.
وی با تأکید بر این که در حوزه باید فرزند منطق و پایبند استدلال باشیم، گفت: همان‌طوری که دریچه ذهن علمای بزرگ و اندیشه‌ورزان حکیم در طول تاریخ به روی هیچ‌اندیشه‌ای بسته نبوده است، ما نیز نباید تحولات رقم خورده در دنیای جدید را دستِ‌کم بگیریم.
آیت‌الله اعرافی با بیان این که نقش زبان باید در استنباط به معنای عام و خاص مورد توجه قرار گیرد، اظهار داشت: در اجتهاد به معنای خاص به علوم ادبی نیازمند هستیم و در اجتهاد به معنی عام باید به استنباطی که در حوزه گزاره‌های توصیفی، کلامی و اخلاقی فعال می‌شود، توجه وافری شود و در حوزه معانی بیان نیز زمانی که وارد تفسیر و علوم معارف غیر فقهی می‌شویم این ارتباط وسیع‌تر می‌شود.
نباید در نظامات اجتهادی ساده‌انگاری شود
وی تصریح کرد: مهم آن است که در نظریات و تئوری‌های اجتهاد به معنای عام و خاص، قلمرو‌های دانش را تفکیک کنیم. در هر کدام از این مباحث باید زبان‌شناختی لحاظ شده و ارتباط میان آنها مشخص شود.
مدیر حوزههای علمیه سراسر کشور با بیان این که برای تعیین میزان نیاز فقه و متفکر اسلامی به علوم ادبی سه ضلع وجود دارد، ابراز داشت: در وهله نخست چیستی مبانی اصولی، فقهی و رجالی، سپس چگونگی تحلیل علوم ادبی و در نهایت بررسی مبانی اصولی مستقیم، سه ضلع تعیین میزان نیاز به علوم ادبی به شمار می‌آید.
وی خاطرنشان کرد: لغت شناسی از موارد بسیار مهم در اصول است. در صورتی که مشترک معنوی و لفظی به خوبی مورد توجه قرار گیرد، در اصول مورد استفاده خواهد بود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که نباید در نظامات اجتهادی ساده‌انگاری شود، عنوان کرد: با این نگاه که باید باب اجتهاد را تسهیل کرد نباید از اصل و میراث علمی خود دوری کرده و غافل شویم.
وی گفت: موسسات و محققان حوزوی باید نکات خاصی را در این حوزه مدنظر قرار دهند. باید میان عنصر علوم ادبی به عنوان یک نظام عام در حوزه‌ای و میان عنصر علوم ادبی برای رشته‌های مختلف تفکیل قایل شد.
آیت‌الله اعرافی ادامه داد: در میان ده‌ها ایده‌ای که در قالب منشور در مدیریت حوزه مطرح شده است، 100 پروژه کلان مطرح و چهارده حوزه دانشی در نظام جامع رشته‌ای حوزه تنظیم شده است./878/پ۲۰۲/ج